Testament jest ostatnią wolą osoby za życia. To szczególnie ważne, by została uszanowana oraz poprawnie zrozumiana i wdrożona w życie. Niestety czasami zdarza się, że występują wątpliwości w stosunku do rzekomej ostatniej woli – nie wiadomo, czy ta, z którą mamy do czynienia, rzeczywiście nią jest.
Nieważność działań testatora
Podstawowy sposób podważenia testamentu to udowodnienie, że wystąpiła któraś z przesłanek z art 945 §1 Kodeksu cywilnego:
Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
- pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
- pod wpływem groźby.
Potrzebujesz pomocy z zakresu Prawa Cywilnego? Odwiedź kancelariagrabowski.pl – Prawnik Miechów
Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli to stan, w którym testator nie mógł w pełni świadomie sporządzić testamentu z powodu zaburzenia świadomości wywołanego np. chorobą. Aby udowodnić wystąpienie tej okoliczności, należy powołać biegłego lekarza, który nawet po śmierci testatora będzie w stanie na podstawie dokumentacji medycznej i wywiadu ocenić jego stan psychiczny.
Kolejna możliwość to działanie testatora pod wpływem błędu takiego, że gdyby nie był w tym błędzie, to prawdopodobnie testament wyglądałby inaczej. Należy wtedy uprawdopodobnić tezę, według której błąd miał istotne znaczenie dla woli testatora.
Działanie pod wpływem groźby jest sytuacją prostą. Jeśli posiadamy dowody, że ktoś zmusił testatora do sporządzenia testamentu w określonej formie, grożąc mu przykładowo zamachem na życie jego rodziny lub wyjawieniem jakiejś tajemnicy — będziemy mogli z tego powodu podważyć testament.
Na powołanie się na którąś z tych przyczyn mamy trzy lata od dowiedzenia się o jej wystąpieniu. Możliwość taka wygasa również dziesięć lat po otwarciu spadku.
Aby móc podnieść któryś z zarzutów, musimy mieć w tym jakiś interes prawny, przykładowo być jednym ze spadkobierców.
Tym sposobem można podważyć każdą z możliwych form testamentu, również testament notarialny. Notariusz nie zawsze jest świadomy położenia testatora lub jego zdrowia psychicznego.
Podważenie autentyczności testamentu
Testament holograficzny, czyli zapisany odręcznie, można też podważyć, kwestionując jego autentyczność. Należy wtedy powołać się na opinię biegłego grafologa, który porówna testament z innymi dokumentami zapisanymi odręcznie przez testatora i będzie w stanie stwierdzić, czy rzekomy testament został wykonany jego ręką.
Błędy w testamencie
Można się także powołać na błędy formalne w testamencie. Jest to najczęstszy sposób podważenia testamentu sporządzonego przed wójtem, burmistrzem lub prezydentem miasta. W sytuacji sporządzania takiej formy ostatniej woli zdarza się bowiem popełnienie błędu w procedurze, który później może być podstawą do jego podważenia.
Kilka testamentów
Czasem mamy do czynienia z sytuacją, w której sporządzonych jest kilka testamentów i każdy jest autentyczny. W takiej sytuacji należy ustalić, który z nich został napisany jako ostatni. Najnowszy testament obowiązuje w całości, natomiast wszystkie ustalenia z poprzednich testamentów, których nie da się pogodzić z najnowszą wersją, ulegają odwołaniu. Nieważnym jest zapis testatora w którymś z testamentów, że zrzeka się prawa odwoływania i zmieniania swojej woli — mimo to kolejne testamenty będą ważne.
Kancelaria Grabowski – Prawnik Proszowice
Podsumowanie
W polskim stanie prawnym testament jest dokumentem o szczególnym znaczeniu. Został on zabezpieczony prawnie w taki sposób, by ostatnia wola testatora została uszanowana. Wszelkie formy jej podważenia są możliwe wyłącznie przy uzasadnionej wątpliwości co do jej autentyczności oraz w sposób czyniący zadość woli testatora w czasie jego pełnej sprawności psychicznej.